Engtes, bruggen en sluizen

03 oktober 2022

Als je gaat varen kom je regelmatig bruggen en sluizen tegen, daarom is het van belang dat je alle vaarregels goed kent. Je leert het allemaal voordat je op gaat voor je vaarbewijs. Je moet elkaar namelijk op de juiste manier kunnen passeren in het vaarwater. Ken jij de voorrangsregels van engtes, bruggen en sluizen? Ken jij de betekenis van de borden bij bruggen en sluizen? Welke regels gelden er bij het doorvaren van bruggen en sluizen? Welke lichten bij bruggen en sluizen zijn er? Wat is een peilschaal? Hoe moet je een sluis doorvaren? Wat is het verschil tussen winterpeil, zomerpeil en kanaalpeil? Je zal het allemaal moeten weten voordat je op gaat voor je vaarbewijs. Deze vragen worden in dit artikel beantwoord, maar er is meer. Alles wat je over bruggen en sluizen moet weten als je voor je vaarbewijs op gaat vind je op deze pagina. Onderaan deze pagina kun je ook nog oefenen, dus wat wil je nog meer? Begin op tijd met voorbereiden en dat begint hier!

Inhoudsopgave

Wanneer je je graag op het water bevindt, moet je je goed bewust zijn van alle vaarregels. Bruggen en sluizen kom je op veel plaatsen tegen, je kunt dus nooit zomaar ongehinderd doorvaren. Je kunt te maken krijgen met versmallingen in het vaarwater, dit kunnen bruggen en sluizen zijn of engtes. Soms moet je onder een beweegbare brug varen, of je moet schutten in sluizen (omlaag schutten of omhoog schutten). Het gevolg is dat je soms moet wachten bij een versmalling, misschien moet je ook andere scheepvaart voor laten gaan.

Bruggen, sluizen en engtes

Zoals zojuist al is aangegeven kun je in het vaarwater versmallingen tegenkomen. Dit kunnen natuurlijke versmallingen zijn zoals engtes, maar het kunnen ook kunstmatige versmallingen zijn, waarbij je kunt denken aan bruggen en sluizen.

Wat is een engte?

Bij een engte gaat het over een natuurlijke versmalling in het vaarwater. Er komen hierbij twee wallen dichtbij elkaar en daardoor kun jij er niet met twee schepen tegelijkertijd doorheen varen.

Wat is een brug?

Een brug kun je eenvoudig herkennen want het gaat dan over een constructie welke over het water heen is gebouwd. Een brug wordt gebruikt door mensen zodat ze van de ene kant naar de andere kant kunnen lopen, fietsen of rijden. Het gaat er om dat je van de ene naar de andere kant van het water kunt. Niet iedere brug is bedoeld voor auto’s, er zijn ook speciale bruggen die mensen alleen lopend of fietsend kunnen gebruiken. Het vaarwater wordt versmald door een brug omdat deze op pijlers is gebouwd.

Wat is een sluis?

Door een sluis worden twee wateren met elkaar verbonden, deze wateren hebben een verschillend waterpeil. Als je gaat varen dan kun je bij een sluis komen en dan moet je van een hoger naar een lager gelegen vaarwater varen, andersom kan uiteraard ook. Vanwege het verschil in waterpeil moet je hier vaak even wachten tot je door kunt varen.

Er gelden zowel bij bruggen, sluizen als engtes bepaalde voorrangsregels op het vaarwater. Bij de meeste bruggen en sluizen vind je lichten en borden. Let hierbij goed op want als er borden en lichten staan, dan wil dat zeggen dat deze gelden in plaats van de voorrangsregels. Bij een sluis moet je alles weten over sluisgeld wat je moet betalen, je moet weten hoe je moet aanleggen in een sluis en ook sluis varen is van belang. Blijf ook het waterniveau goed in de gaten houden bij een sluis.

Voorrangsregels bij bruggen en sluizen

Voordat je veilig op het water kunt varen, moet je eerst de voorrangsregels van bruggen en sluizen goed kennen. Om deze regels toe te passen moet je eerst weten of dat er in de engte wel of geen stroom loopt. Je moet dus goed weten welke kant het water op blijft stromen.

Op het moment dat er stroom door de engte loopt, dan geldt de volgende regel: heeft een schip stroom mee, dan gaat dit schip voor een schip wat stroom tegen heeft.

Als je te maken krijgt met een engte zonder stroom, dan gelden daar een aantal andere regels:

Een groot schip gaat altijd voor een klein schip.
Een zeilschip gaat altijd voor een roeiboot en voor een motorschip.
Een roeiboot gaat altijd voor een motorschip.

Het kan echter ook zo zijn in de praktijk dat er twee dezelfde soort schepen tegenover elkaar komen te liggen en dan gelden er andere regels:

Bij motorschepen onderling geldt dat het schip welke een hindernis aan stuurboordzijde heeft, of het schip welke de binnenbocht aan de stuurboordzijde heeft, dat deze altijd voorrang moet verlenen aan het andere motorschip.
Bij roeiboten onderling geldt dat de boot welke een hindernis aan stuurboordzijde heeft, of de boot welke de binnenbocht aan de stuurboordzijde heeft, dat deze altijd voorrang moet verlenen aan de andere roeiboot.
Bij zeilschepen onderling geldt dat het zeilschip welke over stuurboord zeilt en hierbij de engte heeft bezeild, dan moet deze voorrang verlenen aan het zeilschip welke over bakboord gaat zeilen en daarbij de engte dus heeft bezeild.

Uitzondering!

Er geldt hierbij wel een uitzondering en dat is dat wanneer een zeilschip tegen de wind in moet laveren in een engte, dan moet een zeilschip voorrang verlenen aan alle andere schepen.

Borden en lichten boven bruggen en sluizen

Ondanks dat je bij bruggen en sluizen voorrangsregels hebt die gelden als je je op het water bevindt, zijn er ook borden en lichten waar je mee te maken krijgt. Als je borden en lichten ziet, dan gelden deze in plaats van de voorrangsregels.

Onderstaande afbeelding laat twee gele borden zien in de vorm van een ruit en dan zie je nog twee gele lichten en dit kun je boven aan de brug tegenkomen. Dit geeft aan dat doorvaren door de opening is aanbevolen. Maar let op want de doorvaart vanuit de tegengestelde richting is hier verboden.

Het kan echter ook zijn dat je maar één gele ruit of één geel licht ziet bovenaan de brug. Dit wil dan zeggen dat de doorvaart door de opening is aanbevolen voor beide richtingen. In de praktijk wil dat zeggen dat je hier dus goed op moet letten omdat je hier dus tegenliggers mag verwachten.

Onderstaand bord geeft aan dat doorvaren vanuit deze richting verboden is. Als je dit bord tegenkomt boven de doorgang onder de brug, dan wil dat zeggen dat jij niet onder deze doorgang onder de brug mag doorvaren.

Lichten bij bruggen en sluizen

Als je gaat varen dan kun je verschillende lichten tegenkomen bij bruggen en sluizen en het is belangrijk dat jij de betekenis kent. Onderstaand zie je eerst twee rode lichten die onder elkaar worden weergegeven. Dit wil zeggen dat de brug gesloten is en dat doorvaren dus niet is toegestaan bij de betreffende brug of sluis. Er is dus geen bediening mogelijk van de brug of sluis.

Onderstaande afbeelding laat ook een rood licht zien en dat wil zeggen dat de brug is gesloten en dat het doorvaren dan onder de brug niet is toegestaan, maar is er dan wel bediening van de brug of van de sluis.

Als je een rood licht tegenkomt met daaronder een groen licht, zoals op onderstaande afbeelding, dan wil dat zeggen dat de doorvaart verboden is. Maar een schipper moet zich wel klaarmaken om te gaan varen.

Nog een ander licht wat je tegen kunt komen bij sluizen en bruggen is een groen licht, dit wil zeggen dat de doorvaart toe is gestaan, maar er is wel bediening van een sluis of brug.

De andere afbeelding met twee groene lichten wil zeggen dat de doorvaart is toegestaan maar dat er geen bediening is van de betreffende sluis of brug.

Je moet echter wel goed opletten, want het is mogelijk dat er gele lichten bovenaan de brug branden. Alle schepen die onder de brug door kunnen varen (zonder dat de brug open moet), mogen dan ook direct doorvaren (uiteraard moet je wel goed op blijven letten en kijken naar andere boten die zich op het water bevinden). Hierbij geldt ook dat deze schepen dus de rode lichten mogen negeren!

Maar… blijf hierbij goed opletten want als je een geel licht ziet branden dan moet je er wel alert op zijn dat je ook schepen tegen kunt komen die vanaf de andere kant de brug naderen!

Zijn er geen gele lichten boven de brug te zien? Dan wil dat zeggen dat de schepen die onder een brug door kunnen varen ook instructies op moeten volgen van de lichten.

Onderstaande video laat meer zien over de tekens en verlichting op bruggen.

Vaarplezier de serie, aflevering 3: Tekens en verlichting op bruggen - YouTube

Zorg dat je ook alles weet over de brughoogten en een vaste brug, want niet iedereen kan hier onderdoor varen.

Regels doorvaren bruggen en sluizen

Er gelden speciale regels bij het doorvaren van beweegbare bruggen en sluizen. We leggen het stapsgewijs aan je uit hoe dat in zijn werk gaat.

Situatie 1: Onder een beweegbare brug varen

Het kan zijn dat je schip te hoog is en dat je daardoor niet onder een beweegbare brug heen kunt varen. Wat moet je dan doen? Het eerste wat je dan moet doen is contact leggen met de brugwachter en navragen of dat hij deze brug voor je open wil doen. In de praktijk ziet dat er als volgt uit als je onder een gesloten beweegbare brug door moet varen:

Heb jij een marifoon aan boord? Dan moet je deze eerst afstellen op het kanaal dat aan is gegeven door het bord (zie hieronder). Je neemt dan contact op met de brugwachter en wanneer dat kan moet dat altijd plaatsvinden met een marifoon. Het zou kunnen dat jij geen marifoon aan boord hebt, wat moet je dan doen? Dan geef jij een lange stoot dan een korte stoot en dan nog een lange stoot. Wat je ook zou kunnen doen is de brugwachter roepen en dan vraag je of hij de brug voor jou wil bedienen.

De volgende stap is dat jij snelheid gaat minderen als je onderstaand bord ziet. Het kan ook zijn dat je aan moet sluiten in de rij van wachtende schepen. Je moet hier dan wachten net zolang tot de brug open is en het licht moet dan op groen staan.

De volgende stap is dat jij op volgorde van aankomst onder de brug door gaat varen. Let hierbij goed op want je mag een ander schip alleen voorbijgaan wanneer de brugwachter toestemming geeft aan jou. Maar er geldt nog een uitzondering, want als je schepen ziet met een rode wimpel dan hebben deze voorrang!

Let goed op want bij een beweegbare brug mag jij GEEN brandstof bijvullen.

Situatie 2: Een sluis door varen

Een andere situatie die zich voor kan doen op het water is dat jij een sluis door wil varen. Meestal is een sluis gesloten en dan moet jij dus de sluiswachter benaderen en vragen of dat hij de sluis voor je wil bedienen. Hoe ziet dat er uit in de praktijk?

Op het moment dat jij een marifoon aan boord hebt dan moet jij deze afstellen op het kanaal dat is aangegeven door onderstaande afbeelding. Je gaat dan contact opnemen met de sluiswachter via je marifoon en als jij deze niet hebt dan geef jij een lange stoot, een korte stoot en weer een lange stoot. Wat je ook kan doen is gewoon de sluiswachter roepen en vragen of hij de sluis voor je wil bedienen.

De volgende stap is dat jij snelheid gaat minderen en je stopt dan bij onderstaand bord. Het kan ook zijn dat je aan moet sluiten in een rij wachtende schepen. Je moet hier dan altijd wachten tot het licht weer groen is.

De volgende stap is dat jij op volgorde van aankomst door de sluis gaat varen, maar let op wel pas als het licht op groen staat! Er geldt hierbij wel een uitzondering voor de kleine schepen want deze zullen eerst alle wachtende grote schepen voor moeten laten en dan pas mogen zij zelf de sluis in varen.
Je moet in de sluis aanleggen bij een van de vele stopstrepen. Je maakt dan je schip vast aan een tros. Je moet hierbij wel goed opletten en er aan denken dat je het uiteinden van het touw in je hand blijft houden. Waarom? Omdat bij een sluis het waterpeil kan variëren en het zal omhoog en omlaag gaan. Als je je touw aan twee kanten vast hebt gemaakt dan kun je niet meer inspelen op het veranderende waterpeil en dat moet wel!
Bij een sluis is het van groot belang dat jij goed op blijft letten dat je niet tegen andere schepen aanbotst. Je moet daarom ruim afstand houden en zeker van grote schepen. Schakel daarbij ook de motor uit.
De laatste stap is bereikt wanneer het waterpeil het juiste niveau heeft bereikt. Het gevolg is dat dan de tweede sluisdeur open gaat en dan wacht je tot het schip voor jouw schip is weggevaren en dan ben jij aan de beurt en dan mag jij de sluis uit varen.

Tips bij het varen in een sluis

Het varen in een sluis lijkt misschien eenvoudig nu je dit zo hebt gelezen, maar er zijn toch nog meer punten waar je goed aandacht aan moet besteden. Zo kun jij te maken krijgen met valwinden, er geldt een uitluisterplicht en wat moet je doen als je wil overnachten in een sluis of als je met een waterscooter door de sluis wil? Lees onderstaande tips en je vragen worden beantwoord!

Valwinden

In een sluis kan de wind van allerlei kanten komen en mocht het zo zijn dat deze van stuurboord of bakboord komt, dan moet jij dus rekening houden met zogenoemde valwinden. Dit wil zeggen dat de wind over land waait en deze valt dan zo de sluis in. De wind zal dan weerkaatsen tegen de sluiswanden en dan duwt deze jouw schip zo naar een andere sluiswand toe. Ben hier dus goed op bedacht!

Uitluisterplicht

Alle schepen welke een marifoon aan boord hebben moeten zich houden aan de uitluisterplicht. OP het bord is aangegeven op welk kanaal je je marifoon af moet stemmen.

Overnachten in een sluis

Soms doet zich een situatie voor dat je wil overnachten in de sluis, dit mag niet zomaar. Je moet de sluiswachter om toestemming vragen en dan nog wil dat zeggen dat je alleen maar mag overnachten aan de wachtsteiger.

Waterscooter en sluizen

Soms willen mensen met een waterscooter door een sluis varen, mag dat? Ja, maar een waterscooter moet vaak wachten net als andere watergebruikers en zij mogen dan geen onnodige geluidshinder veroorzaken tijdens het wachten.

Bruggen en sluizen oefenvragen

Om er achter te komen of je klaar bent om op te gaan voor je vaarbewijs hebben wij nog een paar oefenvragen over het onderwerp bruggen en sluizen voor je klaarstaan, ben jij er klaar voor?

Oefenvraag 1:

Is deze stelling waar of niet waar. “Je mag onder een brug een ander schip voorbijlopen.”

Oefenvraag 2:

Als je wil schutten in de sluis dan moet jij een tros vastmaken aan allebei de kikkers. Waar of niet waar?

Oefenvraag 3:

Welke regel geldt als er stroom loopt door een engte?

Een schip dat stroom mee heeft gaat voor het schip dat stroom tegen heeft.
Een schip dat stroom mee heeft gaat na het schip dat stroom tegen heeft.
Een schip dat stroom mee heeft moet altijd wachten tot alle schepen in de buurt voorbij zijn.

Oefenvraag 4:

Wat is waar?

Bij engte zonder stroom gaat een groot schip altijd na een klein schip.
Bij engte met stroom gaat een klein schip altijd voor groot schip.
Bij engte zonder stroom gaat een groot schip voor een klein schip.

Oefenvraag 5:

Er branden gele lichten boven de brug, dan mogen:

Schepen die zonder dat de brug open hoeft onder de brug doorvaren.
Schippers schepen zomaar stilleggen.
Dan mag iedereen zomaar de rode lichten negeren.

Antwoorden op de oefenvragen

Antwoord oefenvraag 1: Niet waar.

Antwoord oefenvraag 2: Niet waar.

Antwoord oefenvraag 3: A

Antwoord oefenvraag 4: C

Antwoord oefenvraag 5: A

Nog meer oefenen?

Wil je oefenen om te kunnen slagen voor het vaarbewijs? Doe dan de vaarbewijs cursus van Turbo Vaarbewijs. Met de vaarbewijs cursus kun je tegen een vergoeding levenslang de belangrijkste onderdelen van het vaarbewijs onbeperkt oefenen. Op die manier zorg je er voor dat je beter presteert bij het CBR examen en je zult hoger scoren bij de verschillende onderdelen. Bekijk hieronder 👇 onze trainingspakketten.